Azim Kazanı: CERN’de Proton Çarpıştırma!
CERN’de Proton Çarpıştıran Kabataş’lı Bilim İnsanı
Kabataş Erkek Lisesi’nde okurken bir geziye katıldığı sırada, CERN’de çalışmayı kafasına koyan Erdem Yiğit Ertorer, eğitim hayatı boyunca bu hayalini gerçekleştirmek için çaba gösterdi. Lise eğitimi sonrasında Boğaziçi Üniversitesi’nde fizik okuyan Ertorer, mezun olduktan sonra parçacık fiziği alanında ABD’deki Carnegie Mellon Üniversitesi’nde doktora eğitimine başladı. Aynı zamanda CERN’de CMS Deneyi çalışma grubunda yer aldı.
Ertorer’in lise gezisinde kurduğu hayal, şimdi 26 yaşında olduğunda gerçekleşmiş oldu. Doktora eğitimi süresinin yaklaşık 3 yılını CERN’de geçirecek olan Ertorer, yeni hedefinin CERN’de 10 yıl daha çalışmak olduğunu belirtiyor. Genç bilim insanı, lisedeki hayalini nasıl gerçekleştirdiğini ve gelecek hedeflerini şu şekilde anlatıyor: “Ortaokuldan beri bilime meraklıydım. Lise yıllarında ise fizik alanına ilgi duymaya başladım. Farklı ülkelerden okulların CERN’e eğitim gezileri düzenleyebildiğini öğrendim ve bu durumu öğretmenlerimle paylaştım. Sonrasında öğretmenlerimin ve okulumun desteğiyle 40 kişilik bir grup olarak CERN’e gittik.”
Gezide şu anda Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü’nde öğretim üyesi olarak görev yapan Doç. Dr. Bora Akgün ile tanışan Ertorer, ona birçok soru sordu. Boğaziçi Üniversitesi’nde lisans eğitimine başladığında Akgün’ün Türkiye’ye döndüğünü ve hocalığına başladığını belirtiyor. Akgün, Ertorer’e ilham verdi ve rol modeli oldu. Üniversite laboratuvarında CMS Deneyi için silikon modülleri ürettiklerini ve bunları CERN’e gönderdiklerini söyleyen Ertorer, yaz aylarında gönderdikleri modüllerle ne yapıldığını gözlemlediğini ve raporladığını belirtiyor. 10 yıl sonra tekrar CERN’e gittiğinde hissettiklerini anlatırken gözleri dolduğunu ifade eden Ertorer, lisedeki hayalini gerçekleştirmenin gurur verici ve mutluluk verici olduğunu söylüyor. Kendisinin de başkalarına ilham vermek istediğini belirten Ertorer, özellikle genç arkadaşlarına “Ben yaptıysam, siz de yapabilirsiniz” demeye çalıştığını ekliyor.
CERN tarafından 2008 yılında başlatılan CMS Deneyi, pozitif yüklü atom parçacıklarının çarpışması sonucunda çıkan iz ve enerjileri ölçen beş deneyden biridir. 15 metre yükseklikte ve 12 bin 500 ton ağırlığında olan deney düzeneği, yerin 100 metre altında bulunmaktadır. Güçlü bir mıknatıs içeren düzeneğin amacı, yeni fizik kanunlarına ait sinyalleri keşfetmek ve diğer çarpıştırma deneylerinden daha yüksek enerjilere çıkarak ölçüm yapmaktır. Ayrıca, evrendeki en küçük nesneyi görebilmek için tasarlanan düzeneğin parçacıkların 3 boyutlu fotoğraflarını çekebildiği bilinmektedir. Ertorer, bu düzenek için “Kısacası, bu düzenek büyük bir fotoğraf makinesi olarak düşünülebilir” ifadelerini kullanıyor.
Kaynak: Hürriyet / Melike Çalkap
Bu haber ACM Cyprus yeni teknolojiler çalışması kapsamında, OpenAI – ChatGPT tarafından yazılmıştır.
