İsrailin Filistin devleti fikrini ortadan kaldırma planı: E1!

İsrail’in aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in, “Filistin devleti fikrini ortadan kaldırmak” için Doğu Kudüs’te Filistinlilerden gasbedilen yerleşimleri genişletecek “E1” projesini onaylamayı planladığı yönündeki açıklaması, tepkilere neden oldu.

Avrupa Birliği

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas’ın ofisinden yapılan yazılı açıklamada, İsrail’in aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in, Doğu Kudüs’te Filistinlilerden gasbedilen yerleşimleri genişletecek “E1” projesini onaylamayı planladığı yönündeki açıklamasına tepki gösterildi.

Açıklamada, “İsrail makamlarının E1 yerleşim planını ilerletme kararı, iki devletli çözümü daha da zayıflattığı gibi uluslararası hukuku da ihlal ediyor.” değerlendirmesinde bulunuldu.

Açıklamada, “Uygulanması halinde, bu bölgede yerleşim yeri inşası, işgal altındaki Doğu Kudüs ile Batı Şeria arasındaki coğrafi ve bölgesel yakınlığı kalıcı olarak ortadan kaldıracak ve Batı Şeria’nın kuzeyi ile güneyi arasındaki bağlantıyı koparacak.” ifadesi kullanıldı.

AB’nin, İsrail’e yerleşim yeri inşasını durdurma çağrısını yinelediği aktarılan açıklamada, “AB, İsrail’i bu kararı almaktan vazgeçmeye çağırıyor ve kararın geniş kapsamlı etkilerini, iki devletli çözümün uygulanabilirliğini korumak için eylemde bulunulması gerektiğini belirtiyor.” ifadelerine yer verildi.

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres

BM Genel Sekreter Sözcüsü Stephane Dujarric, yaptığı yazılı açıklamada, Guterres’in çağrısını kamuoyu ile paylaştı.

Buna göre, Guterres açıklamasında, “Tutumumuz açıktır: Doğu Kudüs dahil Batı Şeria’daki İsrail yerleşim yerleri ve bunlarla bağlantılı rejim, uluslararası hukuku ihlal ederek kurulmuş ve sürdürülmektedir.” ifadesine yer verdi.

Bu tür yasa dışı yerleşimlerin “işgali daha da pekiştireceğini ve gerilimleri körükleyeceğini” vurgulayan Guterres, böyle bir hareketin “iki devletli çözümün bir parçası olarak Filistin Devleti’nin yaşayabilirliğini daha da aşındıracağını” belirtti.

BM Genel Sekreteri, “E1 bölgesindeki inşaat, Batı Şeria’nın kuzeyini ve güneyini birbirinden ayıracak ve yaşayabilir bir Filistin Devleti’nin kurulma olasılığını ciddi şekilde zedeleyecektir.” ifadelerini kullandı.

Guterres, İsrailli yetkililere bu sürecin ilerlemesini derhal durdurma çağrısında bulundu.

İspanya

İspanya Dışişleri Bakanı Albares, “İsrail hükümetinin Batı Şeria’da 3 bin konut inşa etme kararı, uluslararası hukukun bir başka ihlalidir.” dedi.

Katar

Katar Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Smotrich’in Doğu Kudüs’ü Batı Şeria’dan ayıracak bir yerleşim birimi inşası planının kınandığı ve bunun uluslararası meşruiyet kararlarının açık şekilde ihlali olarak değerlendirildiği ifade edildi.

Filistin devletinin kurulmasını engelleme amacıyla yerleşim birimlerini genişletmeye ve Filistin halkını tehcir etmeye dayalı işgal politikalarının kesin bir dille reddedildiği vurgulandı.

Uluslararası toplumun, İsrail’in yerleşim planlarını durdurması ve uluslararası meşruiyet kararlarına uymasını sağlamak için bir arada olması gerektiği belirtildi.

Açıklamada ayrıca Katar’ın Filistin meselesine ve kardeş Filistin halkına uluslararası meşruiyet kararları ve iki devletli çözüm temelinde, 1967 sınırlarında başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin devletinin kurulması yönündeki tam desteği ve değişmez tutumu teyit edildi.

Mısır

Mısır Dışişleri Bakanlığı, İsrail’in aşırı sağcı Maliye Bakanı Smotrich’in Doğu Kudüs çevresinde 3 bin 400 yasa dışı konut inşasını onaylayacağı yönündeki açıklamasını kınadı.

Bakanlıktan yapılan açıklamada, bunun “İsrail hükümetinin Filistin topraklarına yönelik gaspını genişletme ve işgal ettiği bölgelerin demografik yapısını değiştirme konusundaki ısrarını yansıtan yeni bir adım olduğu” ve uluslararası hukukun, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) kararlarının ve uluslararası sözleşmelerin açıkça ihlali anlamına geldiği vurgulandı.

Smotrich’in yaptığı “İsrail’in Batı Şeria’da egemenliğinin dayatılması ve yerleşim birimlerinin genişletilmesine” ilişkin aşırılık yanlısı açıklamalarına da tepki gösterildi.

Bunun, Filistin halkının meşru taleplerine karşılık vermediği sürece Tel Aviv dahil bölge ülkelerine güvenlik ve istikrar getirmeyecek “İsrail kibrinin yeni bir göstergesi” olduğu ifade edildi.

Mısır’ın, söz konusu yerleşim politikalarını ve İsrailli yetkililerinin şiddet, nefret ve aşırılık yanlısı açıklamalarını asla kabul etmediği kaydedildi.

İsrail’e Filistin meselesinin tasfiyesi ve sözde “büyük İsrail” vizyonunu oluşturma gibi yanıltıcı inançlara kapılmaması uyarısında bulunuldu.

“Büyük İsrail” vizyonunun kabul edilebilir ya da izin verilebilir bir şey olmadığı vurgulandı.

Açıklamada ayrıca, İsrail’in yayılmacı eğilimlerinin, Orta Doğu’da tüm bölge halkları arasında adil, kalıcı ve kapsamlı bir barışı amaçlayan bölgesel ve uluslararası çabalarla tamamen çeliştiği belirtildi.

Ürdün

Ürdün Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada da Smotrich’in onaylamayı planladığı “E1” projesi, uluslararası hukukun açık şekilde ihlali ve Filistin halkının bağımsız bir devlet kurmada devredilemez hakkına saldırı olarak değerlendirildi.

Smotrich’in Filistin devletinin kurulmasını engellemeye yönelik “radikal ve ırkçı söylemlerinin” en sert şekilde kınandığı ifade edildi.

İsrail’in işgal altındaki Filistin toprakları üzerinde hiçbir egemenliği olmadığına dikkati çekildi.

Ürdün’ün uluslararası hukukun ve BMGK kararlarının açık şekilde ihlalini teşkil eden bu yerleşim planını ve yasa dışı uygulamaları kesin bir dille reddettiği teyit edildi.

Uluslararası toplumdan “yasal ve ahlaki sorumluluklarını üstlenmesi; İsrail ile aşırılık yanlısı hükümetin Gazze’ye saldırılarının, işgal altındaki Batı Şeria’da sürdürdüğü tehlikeli tırmanışın ve yetkililerin vehme dayalı provakatif açıklamalarının son bulması için gereken adımları atması” talep edildi.

Açıklamada ayrıca Filistin halkına gerekli korumanın sağlanması, ulusal topraklarında bağımsız ve egemen bir devlet kurma konusundaki meşru haklarının verilmesi, işlenen suçların durdurulması ve faillerinin hesap vermesi çağrısı yapıldı.

Filistin

Filistin devlet başkanlığından yapılan açıklamada, Netanyahu’nun açıklamaları “uluslararası kararlar ile uluslararası hukukun ihlali, devletlerin egemenliğine ve bölgenin güvenlik ve istikrarına yönelik bir saldırı” olarak nitelendirildi.

Açıklamada, söz konusu açıklamaların “kabul edilemez olduğu, İsrail’in yayılmacı ve sömürgeci politikasının da bölgenin güvenlik ve istikrarını tehdit ettiği” kaydedildi.

Yemen

Yemen Dışişleri Bakanlığının açıklamasında, “İsrail Başbakanı’nın, ‘Büyük İsrail’ vizyonu olarak adlandırdığı şeyle övünmesinin şiddetle kınandığı” ifade edildi.

Bunun, “uluslararası hukukun açık bir ihlali ve uluslararası toplumun iradesine açık bir meydan okuma” olduğu vurgulanan açıklamada, İsrail’in bu politikalarının devam etmesinin bölgeyi daha fazla gerginliğe ve istikrarsızlığa sürükleyeceği uyarısı yapıldı.

İran

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekayi’nin konuya ilişkin açıklaması, Mehr Haber Ajansında yayımladı.

Bekayi, İsrail Başbakanı Netanyahu’nun “tarihi ve ruhani bir misyon” iddiasıyla, “Nil’den Fırat’a kadar uzanan” bir hedef peşinde olduğunu belirtmesini, bölge ülkelerinin toprak bütünlüğüne yönelik “faşist” bir niyetin açık göstergesi olarak değerlendirdi.

Söz konusu açıklamaların Birleşmiş Milletler Şartı ve uluslararası hukukun emredici kurallarının açık ihlali olduğunu vurgulayan İranlı Sözcü, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve tüm hükümetlerin bu tür açıklamaları güçlü bir şekilde kınaması gerektiğini kaydetti.

Umman

Umman Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, “Netanyahu’nun uluslararası hukuku açıkça ihlal eden, Filistin halkının Batı Şeria ve Gazze Şeridi’ndeki topraklarında, başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir devlet kurma konusundaki meşru haklarını ihlal eden yasa dışı yayılmacı planlarını reddettikleri” belirtildi.

Açıklamada, “Bu yayılmacı öneriler, bölgenin güvenlik ve istikrarına doğrudan bir tehdit oluşturmakta, düşmanlık ve gerginlik duygularını körüklemektedir. Oysa ki bölge ülkeleri arasında sükunet ve işbirliğine, ulusal egemenlik ilkelerine ve iyi komşuluk ilişkilerine saygı gösterilmesine her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır.” ifadeleri kullanıldı.

Umman’ın “bölge ülkelerinin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü destekleme konusundaki kararlı tutumu, ulusal yapıları zayıflatmayı veya bölgenin siyasi coğrafyasını değiştirmeyi hedefleyen tüm planları kesin bir şekilde reddettiği” vurgulanan açıklamada, uluslararası topluma “bu saldırgan politikalara karşı net bir tavır alma, Filistin halkının haklarını koruma, bölgede adil ve kapsamlı barışın sağlanmasını garanti altına alma” çağrısı yapıldı.

Irak

Irak Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, “İşgalci oluşumun sözde ‘Büyük İsrail vizyonu’ olarak adlandırılan ve bu oluşumun yayılmacı emellerini, bölgenin güvenliğini ve istikrarını baltalama çabasını açıkça ortaya koyan açıklamalarını en güçlü ifadelerle kınıyoruz.” ifadelerine yer verildi.

Açıklamada, söz konusu söylemlerin devletlerin egemenliğine yönelik açık bir provokasyon, uluslararası hukuk ve Birleşmiş Milletler Şartı’nın açık bir ihlali anlamına geldiği, bu tür politikalara karşı Arap ve uluslararası düzeyde net ve kararlı bir tutum sergilenmesi gerektiği vurgulandı.

Kuveyt

Kuveyt Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada da “İsrail Başbakanı’nın Arap ülkelerinin topraklarının bir kısmının ilhakına ilişkin yaptığı açıklamaları en güçlü şekilde kınıyoruz.” ifadelerine yer verildi.

Açıklamada, Kuveyt’in, uluslararası hukukun kural ve ilkeleriyle BM Şartı’nı ihlal eden yayılmacı ve kışkırtıcı söylemleri reddettiği, ayrıca Arap devletlerinin egemenliğine saygı gösterilmesi gerektiğini vurguladığı belirtildi.

BAE

Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun “Büyük İsrail” vizyonuna ilişkin açıklamalarını “provokatif” şeklinde nitelendirerek Arap ülkelerinin egemenliğini hedef alan her türlü tehdidi kesin bir dille reddettiğini belirtti.

BAE Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, “uluslararası hukuk ve Birleşmiş Milletler Şartı’nın açıkça ihlali” olduğu vurgulanan söz konusu “provokatif” ifadelerin şiddetle kınandığı kaydedildi.

Açıklamada, BAE’nin “kardeş Arap ülkelerinin egemenliğini hedef alan her türlü tehdidi net bir şekilde reddettiği” ifade edildi.

İsrail hükümetindeki aşırı sağcılara “provokatif açıklama ve eylemlerden vazgeçmesi” çağrısı yapılan açıklamada, “bölgesel istikrarı tehdit eden ve bölge halkları arasında barış ile birlikte yaşama fırsatlarını baltalayan tüm İsrail yerleşim ve genişleme planlarının durdurulması” gerektiği vurgulandı.

Endonezya

Endonezya, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun açıkladığı “Büyük İsrail” vizyonunu reddederek, Filistin topraklarının ve bölgedeki diğer ülkelerin ilhakına karşı çıktığını duyurdu.

Endonezya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Endonezya, İsrail Başbakanı’nın Filistin topraklarının ve bölgedeki diğer ülkelerin tamamen ilhakını öngören ‘Büyük İsrail’ vizyonunu reddediyor ve şiddetle kınıyor.” ifadelerine yer verildi.

Netanyahu’nun vizyonunun uluslararası hukukun açıkça ihlali olduğu ve Filistin ile Orta Doğu’da barış ihtimalini azalttığı vurgulanan açıklamada, bölgedeki barışın ancak Filistin halkının kendi kaderini tayin hakkının korunması ve iki devletli çözümle mümkün olacağı belirtildi.

Açıklamada, uluslararası topluma “İsrail’in her türlü ilhak ve kalıcı işgal girişimini reddetme” ve “barış ihtimalini zayıflatan İsrail politikalarını durdurmak için somut adımlar atma” çağrısında bulunuldu.

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)

İİT’den yapılan yazılı açıklamada, İsrail’in işgali ve sömürgeci yerleşim faaliyetlerinin uluslararası hukuk, Birleşmiş Milletler ve Uluslararası Adalet Divanının kararlarına göre yasa dışı olduğu vurgulanarak, bu uygulamaların derhal sona erdirilmesi gerektiği belirtildi.

İsrail’in saldırı, yerleşim, yıkım, zorla yerinden etme ve ablukaya dayalı işgal politikalarının sistematik suçlar olduğu ve Filistin halkının haklarını ihlal ettiği aktarılan açıklamada, “Söz konusu adım iki devletli çözüm ihtimalini zayıflatarak, ilhak planları ile işgal altındaki Filistin topraklarında sözde İsrail egemenliğini dayatma girişimlerini güçlendiriyor.” ifadelerine yer verildi.

Açıklamada, uluslararası topluma “İsrail’in işgal gücü olarak işlediği bu suçlara son verilmesi, sorumluların hesap vermesi ve uluslararası hukuk ile meşru uluslararası kararlar çerçevesinde yaptırım uygulanması” çağrısında bulunuldu.

Suudi Arabistan

Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan yazılı açıklamada, İsrail’in söz konusu “E1” projesinin onaylanması kararının, barış seçeneğini engellediği ve iki devletli çözüm ihtimaline yönelik ciddi bir tehdit oluşturduğu vurgulandı.

Açıklamada, İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in onayladığı projenin, işgal altındaki Kudüs’ü doğusundaki Ma’ale Adumim gibi yasa dışı yerleşimlerle birleştirerek Filistinlilerin olası genişlemesini engellemeyi amaçladığı belirtilerek, bu kararların “İsrail hükümetinin yasa dışı yayılmacı politikalarının bir devamı” olduğu ifade edildi.

“Uluslararası toplumun hukuki ve ahlaki sorumluluklarını yerine getirerek Filistin halkının meşru haklarını koruması ve tanıması gerekiyor.” ifadelerine yer verilen açıklamada, İsrail’in Gazze’deki saldırılarının, Batı Şeria ve Doğu Kudüs’teki yasa dışı ihlallerinin derhal durdurulması ve soykırıma varan suçların faillerinin yargılanması çağrısında bulunuldu.

Açıklamada, başta Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri olmak üzere uluslararası toplumun, İsrail’i uluslararası hukuka ve BM kararlarına uymaya zorlayacak adımlar atması gerektiğinin altı çizildi.

Smotrich, “E1” projesini onaylayacağını duyurmuştu

İsrail kabinesinin aşırı sağcı Bakanı Smotrich, dün, “Filistin devleti fikrini ortadan kaldırmak” için işgal altındaki Doğu Kudüs’te Filistinlilerden gasbedilen yerleşimleri genişletecek “E1” projesini onaylamayı planladığını duyurmuştu.

İsrail Sivil İdare Birimi Yüksek Planlama Kurulu, 20 Ağustos’ta, “E1” projesi kapsamında 3 bin 401 yasa dışı konutun inşası planına nihai onay vermek için toplanacak.

Filistin yönetimi ve Avrupa Birliği başta olmak üzere uluslararası toplum, Batı Şeria’daki bölgeleri birbirinden koparmayı ve Kudüs’ü dört bir yandan Filistin topraklarından ayrıştırmayı planlayan “E1” projesine itiraz ediyor.

Söz konusu hamlenin, iki devletli çözüm şansını yok edeceği vurgulanıyor.

⁠Doğu Kudüs ile Batı Şeria arasındaki bağlantının kesilmesi amaçlanıyor

Tarihsel olarak Doğu Kudüs’ün bir parçası olan, fakat Ayrım Duvarı’nın (Utanç Duvarı) Batı Şeria kısmında kalan Filistin mahallesi Azeriye’nin yakınına inşa edilmiş “Ma’ale Adumim” yerleşimini, Batı Kudüs’e giden yola bağlamak için “E1” projesi başlatılmıştı.

Bu kapsamda, bölgeye 4 binden fazla yasa dışı konut ve oteller inşa etmek için 12 bin dönüm Filistin toprağı gasbedilmişti.

“E1” projesiyle, Doğu Kudüs’ün Batı Şeria’daki Filistin topraklarıyla bağlantısının kesilmesi ve izole edilmesi amaçlanıyor.

Bu proje kapsamında 5 binden fazla Filistinlinin, topraklarından sürülebileceği belirtiliyor.

Birleşmiş Milletler, işgal altındaki Filistin topraklarındaki İsrail yerleşimlerini yasa dışı kabul ediyor.

Birleşmiş Milletlerin en üst yargı mekanizması Uluslararası Adalet Divanı, Temmuz 2024’te işgalci İsrail’in tüm “yeni yerleşim faaliyetlerini” durdurması ve İsraillilerin gasbettiği tüm Filistin topraklarından çıkarılması gerektiği yönünde görüş kararını bildirmiş ancak İsrail kararı reddetmişti.​​​​​​