NASA’nın yeni görevi Dünya’nın görünmez “Halesi”ni ortaya çıkaracak
Bu katmanın davranışlarını anlamak, Dünya yakınındaki uzay koşullarını tahmin etmek için büyük önem taşıyor.
Bu bilgiler, Ay’a ve gelecekte Mars’a seyahat edecek olan Artemis astronotlarının güvenliğini sağlamak adına kritik bir adım olarak görülüyor.
Dünya’nın görünmez sınırını keşfetmek
1970’lerin başında bilim insanları, Dünya atmosferinin uzayın derinliklerine ne kadar uzandığına dair çok az kanıta sahipti.
Belirsizliğin odak noktası, yüzeyden yaklaşık 500 kilometre yukarıda başlayan en dış katman olan ekzosferdi. Uzmanlar, bu katmanın büyük oranda Dünya’nın yerçekiminden kaçacak kadar yükselen hidrojen atomlarından oluştuğuna inanıyordu.
Ekzosfer, yalnızca “geocorona” (yer tacı) adı verilen çok zayıf bir ultraviyole parıltı sayesinde tespit edilebiliyor. Öncü bilim insanı Dr. George Carruthers, bu parıltıyı doğrudan gözlemlemek için özel ultraviyole kameralar geliştirdi. Nisan 1972’de Apollo 16 astronotları, Carruthers’ın kamerasını Ay yüzeyine yerleştirerek Dünya’nın geocoronasının ilk görüntülerini yakaladı.
Gezegenimize yeni bir ışıkla bakmak
Günümüzde bilim insanları, ekzosferin Ay’a giden yolun en az yarısına kadar uzandığını düşünüyor. Ancak bu bölgenin önemi sadece boyutundan kaynaklanmıyor. Güneş’ten gelen patlamalar Dünya’ya ulaştığında ilk olarak ekzosferle karşılaşıyor ve bu durum tehlikeli uzay hava olaylarını tetikleyebiliyor. Ekzosferin bu değişimlere nasıl tepki verdiğini incelemek, astronotlar ve uzay araçları için riskleri azaltmaya yardımcı olacak.
Ayrıca bu bölge, suyun (H2O) ana bileşeni olan hidrojenin kademeli olarak kaybında da rol oynuyor. Hidrojenin Dünya’dan nasıl kaçtığını takip etmek, gezegenimizin suyunu nasıl koruyabildiğini açıklayabilir ve diğer yaşanabilir gezegen arayışlarına ışık tutabilir.
L1 noktasına yolculuk
George Carruthers’ın onuruna isimlendirilen gözlemevi, yaklaşık bir aşk koltuğu boyutunda ve 240 kilogram ağırlığında. Uzay aracı, NASA’nın IMAP ve NOAA’nın SWFO-L1 uydularıyla birlikte fırlatıldı. Tüm görevler, Güneş-Dünya sistemindeki yerçekimi dengesinin sağlandığı Lagrange 1 (L1) noktasına doğru dört aylık bir yolculuğa çıktı.
Carruthers, Mart 2026’da başlayacak iki yıllık bilimsel aşaması boyunca, ekzosferin ilk kesintisiz filmlerini çekecek. Ay’dan dört kat daha uzak olan L1 noktasından yapılacak gözlemlerle, hidrojen atomlarının ekzosferdeki hareketleri ve uzaya kaçış süreçleri haritalandırılacak.
Elde edilen veriler, sadece kendi gezegenimizi değil, güneş sistemimiz dışındaki ötegezegenlerin atmosferlerini ve yaşanabilirlik potansiyellerini anlamamıza da katkı sağlayacak.
