Nuri Bilge Ceylan’ın İran’da Film Festivaline Katılacağı İddiaları Büyük Tepki Çekti – Haberler
İranlı bağımsız sinemacılar, Ceylan’ın rejim destekli Fajr Film Festivali’ne katılacağı haberinin ardından sert bir açık mektup yayınladı.
Altın Palmiye ödüllü usta yönetmen Nuri Bilge Ceylan’ın, İran hükümeti tarafından düzenlenen Fajr Film Festivali’ne katılmayı kabul ettiği yönündeki iddialar uluslararası sinema çevrelerinde ciddi yankı uyandırdı. Tepkilerin odağında ise İran Bağımsız Film Yapımcıları Derneği (IIFMA) tarafından yayınlanan sert içerikli açık mektup yer alıyor. Dernek, Ceylan’ın olası katılımının İran’daki baskıcı kültür politikalarına meşruiyet kazandıracağı uyarısında bulundu.
İran’ın en büyük resmi film organizasyonu olarak kabul edilen Fajr Film Festivali’nin, 26 Kasım–3 Aralık tarihleri arasında İran’ın güneybatısındaki Şiraz kentinde düzenleneceği açıklandı. İran resmi ajansı Islamic Republic News Agency (IRNA), festivalde 30 ülkeden seçilen 45 filmin gösterileceğini duyurdu. Festivalin resmî internet sitesinde ise Nuri Bilge Ceylan’ın “onur konuğu” olarak yer alacağı bilgisi paylaşıldı. Bununla da yetinilmedi; bazı İran ve Türkiye merkezli resmî medya organları, yönetmenin aynı zamanda festival jüri başkanı olarak görev yapacağını ileri sürdü. Ancak Ceylan, konuya ilişkin olarak yorum taleplerine haber yayına girene dek yanıt vermedi.
Ceylan’ın festivale katılımı iddiası özellikle İranlı muhalif sinemacılar arasında büyük rahatsızlık yarattı. Merkezi Dubai’de bulunan ve muhalif yapımcı Kaveh Farnam tarafından yönetilen IIFMA, Ceylan’a hitaben yazdığı açık mektupta şu ifadelere yer verdi:
“İslam Cumhuriyeti yönetimi altında İran’daki Fajr Film Festivali ile iş birliği yaptığınıza dair haberler, yıllardır eserlerinizi insanî ve entelektüel dünya görüşünüz çerçevesinde yakından takip edenler arasında büyük bir şaşkınlık ve üzüntü yaratmıştır.”
Dernek, Ceylan’ın katılımının İran hükümetinin kültürel vitrin oluşturma çabasına hizmet edeceğini savunarak şu ağır eleştiriyi yöneltti:
“Katılımınız, hükümetin ülkenin kültürel durumu hakkında dünyaya sunmak istediği imajı fiilen güçlendirmektedir. Bu imaj ise sansür, baskı ve kısıtlamalarla karşı karşıya olan sanatçıların gerçek deneyimleriyle örtüşmemektedir.”
Mektupta ayrıca İran’daki sinemacıların içinde bulunduğu baskıcı ortam açık biçimde dile getirildi. Ülkede süregelen siyasi gerginlik, yoğun devlet kontrolü, ağır sansür mekanizmaları ve hapis cezaları hatırlatıldı. Özellikle Cafer Panahi ve Muhammed Resulof gibi önemli yönetmenlerin, rejim karşıtı sayılan filmler nedeniyle cezaevine gönderilmesinin bu baskının somut örnekleri olduğu vurgulandı.
IIFMA açıklamasında, 2022–2023 yıllarında ülke çapında yayılan “Kadın, Yaşam, Özgürlük” protestolarına da dikkat çekildi:
“‘Kadın, Yaşam, Özgürlük’ hareketi sırasında kamuoyundaki yaygın protestoların sert biçimde bastırılmasının ardından, İslam Cumhuriyeti her şeyi normalleştirmek amacıyla devlet eliyle organize edilen etkinliklere yönelmiştir. Bu etkinlikler arasında Fajr Film Festivali, bugün İran sanat camiasının büyük bir bölümü için artık anlamını yitirmiş bir propaganda vitrini hâline gelmiştir.”
Açık mektup, oldukça net bir uyarı ile sonlandı:
“Sanatsal itibarınız ve entelektüel yöneliminizle tanınan uluslararası bir yönetmenin adının bu festivalde yer alması, yalnızca prestijinizin bu propaganda gösterisi için kullanılmasından başka bir anlama gelmemektedir.”
Nuri Bilge Ceylan, bugüne dek “Uzak”, “Üç Maymun”, “Bir Zamanlar Anadolu’da”, “Kış Uykusu”, “Ahlat Ağacı” ve son olarak “Kuru Otlar Üstüne” gibi filmleriyle dünya çapında saygın bir yönetmen olarak kabul edildi. Usta sinemacı, geçtiğimiz günlerde 46. Kahire Uluslararası Film Festivali’nde jüri başkanlığı görevini üstlenmişti. Ancak İran’daki bu tartışmalı davet, sanat ile siyaset arasındaki hassas çizginin yeniden gündeme gelmesine yol açmış durumda. Ceylan’ın konuya ilişkin nasıl bir tutum alacağı, festival programı netleştikçe daha da yakından izlenecek.
