Türk mühendisler geliştirdi: Bastonu da ‘akıllandırdılar’

Dünyada artık teknolojik gelişim geçmiş yıllarda olduğu gibi sabit bir hızda ilerlemiyor. Daha önce belki de 50 yılda kat edilen mesafe bugünlerde 1-2 yıla sığabiliyor. Gelişen teknoloji çok farklı alanlarda yeni sonuçlar doğuruyor.

Günümüzde en önemli dönüşümlerden biri olarak yorumlanan yapay zeka teknolojisinin görme engellilerin kullandığı bastonlara entegre edilebilmesi de bu örneklerden biri. Türk mühendislerin, ülkemizde geliştirdiği sistem, yaklaşık 100 yıllık bir icat olan ‘beyaz bastonu’ akıllandırmakla kalmıyor aynı zamanda görme engellilerin hayatını kökten değiştirecek bir ürün ortaya koyuyor.

İstanbul Teknik Üniversitesi ARI Teknokent içerisinde faaliyet gösteren WeWalk bahsettiğimiz bu başarının mimarı. İsmi yabancı olsa da aslında tamamen yerli ve milli bir kuruluş. İmza attıkları ‘akıllı baston’ projesi Time Dergisi tarafından ‘yılın icadı’ seçildi. İngiltere’de ‘yılın inovasyonu’ ödülünü Kral Charles takdim etti. Edison Ödülü’nü de ilk kez ülkemize kazandırdılar.

Akıllı bastonun özelliklerini, kullanıcının hayatında neleri değiştirdiği ve görme engellilerin bu bastona nasıl ulaşabileceği gibi detayları öğrenmek için WeWalk’ın kapısını çaldık.

“Amacımız görme engellilerin hayatını kolaylaştırmak”

Murat Ugiş, WeWalk’un kurucu ekibinden. Amaçlarını ‘görme engellilerin hayatını kolaylaştırmak’ cümlesiyle özetliyor. 2019’da kurulmuş olmalarına rağmen kısa sürede çok önemli mesafeler kat ettiklerinden bahsediyor. Farklı projeleri var ancak elbette öne çıkan işleri akıllı baston.

Halihazırda yaygın olarak kullanılan beyaz bastonlar aradan geçen 100 yıla rağmen teknoloji konusunda neredeyse hiç değişim geçirmemiş. WeWalk’un buradan yola çıktığını vurguluyor Ugiş ve bu baston sayesinde görme engellilerin daha rahat hareket edebildiğini belirtiyor.

Süreci daha somut örneklerin üzerinden anlatıp, akıllı bastonun ne gibi özellikleri olduğunuysa şöyle anlatıyor:

“Bildiğiniz üzere normal bastonlarla sadece yer seviyesindeki çukur, basamak, kaldırım gibi engeller fark ediliyor. Görme engelliler için baş bölgesine alabilecekleri herhangi bir darbe ciddi sonuçlar doğurabiliyor. Ürettiğimiz bastonun üzerinde sensörler var. Bu sensörlerle göğüs ve baş hizasındaki engelleri algılayabiliyor. Kullanıcıyı hem ses hem de titreşimle uyarıyor.

Akıllı baston ayrıca kolay bir şekilde navigasyon başlatıyor. Kullanıcı istediği yere kolaylıkla gidiyor. Ek olarak toplu taşıma entegrasyonu da var. Yakındaki ulaşım araçlarını listeliyor, en yakın durağın nerede olduğunu tarif ediyor. O duraktan geçen otobüs ya da diğer toplu taşıma araçlarını söylüyor. Hangi otobüs ne zaman gelecek, gideceği yer için hangi durakta inmesi gerek gibi soruların cevabı da akıllı baston tarafından veriliyor.

Ve bu süreçte görme engelli kişi kesinlikle telefonuna ihtiyaç duymuyor. Tek eliyle kullandığı bastonla, sesli asistanı sayesinde konuşarak tüm işlerini çözüyor. Mevcut durumda bir elde baston bir elde telefonla bunları yapmaya çalışmak ciddi kaza risklerini beraberinde getiriyor.”

[Görme engelli gazilerin yeni nesil baston kullanması için de protokol imzalandı.]

“Gaziler ve öğrenciler için farklı projeler var”

Türkiye’de üretilen bu baston bugüne kadar 59 farklı ülkede binlerce kullanıcıya ulaşmış. Ancak dünya genelinde 250 milyondan fazla görme engelli olduğu düşünülürse bu rakam bir hayli düşük kalıyor.

Ülkemizdeki görme engellilerin akıllı bastona nasıl ulaşabileceğini merak ediyoruz. İnternet üzerinden satışları olduğunu söylüyor Murat Ugiş. Ancak asıl hedefleri sosyal sorumluluk projeleri ve sosyal destek fonları üzerinden bu işi yaygınlaştırmak.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile bir protokol imzalamışlar. Burada amaç görme engelli gazilerin akıllı bastona kavuşması. Sonradan görme engelli oldukları için akıllı baston onların adaptasyonunu çok daha kolay kılıyor.

Milli Eğitim Bakanlığı ile devam eden bir projeleri de var. Orada da görme engelli öğrencilerin akıllı bastona erişimi isteniyor. O yaşlardaki bireylerin bu bastonlarla hem hareket kabiliyetlerinin geliştiğini hem de sosyal hayata daha hızlı uyum sağladıklarını öğreniyoruz.

Kamu kurumları, özel şirketler, vakıflar için kapılarının sonuna kadar açık olduğunu söylüyor Ugiş ve akıllı bastonun yaygınlaşması adına imkanı olanların yardımcı olmaları çağrısında bulunuyor.

[‘Danış’ görüntülü görüşme servisi sayesinde kamera aracılığıyla profesyonel destek almak mümkün.]

‘Danış’ görüntülü görüşme servisi de hizmete alındı

Gamze Sofuoğlu ise WeWalk’ta ürün yöneticisi. Kendisi de görme engelli. Kurucu ortak ve inovasyonlardan sorumlu müdür de aynı şekilde görme engelli. Sofuoğlu bu durumu “İhtiyaçları en doğru şekilde saptayıp gerçek çözümler üretebiliyoruz” cümlesiyle yorumluyor.

Bastonla birlikte ‘Danış’ isimli görüntülü görüşme servisini de hizmete aldıklarını anlatıyor Sofuoğlu. Aslında çıkış noktası çok basit. Örneğin, aynı boyutta üç farklı kutu var. Hangisinin çay hangisinin kahve olduğunu bilmeniz imkansız. Ya da bir ürünün son kullanma tarihini görebilmeniz. İşte bu servis sayesinde görüntülü olarak profesyonel bir asistana bağlanıyorsunuz. Kameradan her şeyi gören asistan sizi en doğru şekilde yönlendiriyor.

Bu hizmeti kullanıcılar ücretsiz sağlamayı hedeflediklerini söylüyor Sofuoğlu ve “Bakış açımız gayet net… Gören birey herhangi bir bilgiye ücretsiz ulaşabiliyorsa görme engelliler de bu bilgiye eşit şekilde ve ücretsiz ulaşabilmeli diyoruz. Aslında bu yüzden de farklı marka ve şirketlerle iş birliği yapıyoruz. O markaların müşterilerine hizmet verirken bu desteği sağlıyoruz. Bu hizmeti müşterilerine sağlamak isteyen kurumlarla çeşitli projeler geliştirdik. Umarım yakın gelecekte çok daha yaygın bir şekilde kullanılabilir” diyerek sözlerini tamamlıyor.